Bất nhị: Mandala

🇬🇧 English 🇨🇳 Tiếng Việt

Dzongsar Khyentse Rinpoche

Bất nhị: Mandala, Đại Nhật Như Lai và Duyên khởi

---

Lưu ý 1: Bản ghi này không phải là ấn phẩm chính thức của Siddhartha’s Intent. Mọi nỗ lực được thực hiện để đảm bảo rằng bản ghi này chính xác cả về từ ngữ và ý nghĩa, tuy nhiên mọi sai sót và hiểu nhầm đều thuộc trách nhiệm của ban biên tập madhyamaka.com. Vui lòng xem ghi chú.

---

Lưu ý 2: Bản ghi này bao gồm chú thích với những giải thích rõ ràng và thêm thông tin về các thuật ngữ Phật giáo Tây Tạng và Phạn ngữ được sử dụng trong bài giảng. Vui lòng nhấp vào số ký tự trên để đọc chú thích. Trong suốt bản ghi, tên của Dzongsar Jamyang Khyentse Rinpoche được viết tắt thành “DJKR”.

---

Mandala

[Nguyên lý của] mandala rất vĩ đại. Nó thực sự rộng lớn, nó sâu thẳm, nó thực sự vô hạn. Nhưng đối với những người bình thường hoặc người thế tục, tôi nghĩ cách dễ nhất để hiểu nguyên lý của mandala là [về mặt trật tự và hỗn loạn]. Có những thứ được gọi là hỗn loạn, và sau đó xếp cạnh nhau thành cái gọi là trật tự. [Ví dụ] bàn, ghế, tất cả đều có trật tự. Bây giờ cân bằng hai điều này – thực sự, vượt ra ngoài sự hỗn loạn và trật tự – là điều chúng ta muốn. Đó là những gì chúng ta cần hướng tới [cho].

Từ “mandala” có nghĩa là vòng tròn hoặc chu vi, và trung tâm². Nhưng cùng nhau. Bạn thấy đấy, điều này rất nghịch lý. Bởi vì thông thường khi chúng ta nói về trung tâm, chúng ta không nói về chu vi hoặc ranh giới hoặc cạnh. Trong tâm trí nhị nguyên của chúng ta, chúng ta có ý tưởng này rằng giữa phải là phải ở giữa. Bạn biết đấy, thời điểm từ “ở giữa” được sử dụng, bạn luôn nghĩ “ở đây” [DJKR chỉ tay về phía trước của ngài], không phải “ở đây” [DJKR chỉ tay về bên cạnh của ngài. Nhưng mandala không thực sự như vậy. Không có giữa. Không có chu vi. Không có cạnh. Chỉ là một³.

Vì vậy, hãy ghi nhớ điều đó [hãy quay lại trật tự và hỗn loạn]. Theo một cách nào đó, bạn có thể tiếp cận [nó] như thế này. Trên thực tế, nguyên nhân cơ bản của tất cả nỗi đau của chúng ta, sự đau khổ của chúng ta, [và] sự không hài lòng của chúng ta là cố gắng tạo ra trật tự khỏi hỗn loạn. Không thể đánh giá cao sự hỗn loạn. Cố gắng “tạo ra” một cái gì đó⁴. Bởi vì những gì nó làm là loại bỏ bạn khỏi sự ngẫu nhiên. Nó làm bạn mất đi tính chân thật và không tính toán. Về cơ bản, rất nhiều tình huống bịa đặt phát sinh⁵. Vì vậy, đây là một cách để xem xét [nguyên lý của] mandala. Vậy bây giờ, làm sao chúng ta biết được điều này?

Được rồi, nếu bạn nhìn vào một số bức tranh hoặc cấu trúc cổ điển truyền thống này của mandala, bạn sẽ nói rằng một vị Phật chẳng hạn như Đại Nhật Như Lai ở giữa, được bao quanh bởi tất cả đoàn tùy tùng của các ngài. Đôi khi, có rất nhiều [những vị tùy tùng]. Vì vậy, vị bổn tôn trung tâm ở giữa, và một trong những vị tùy tùng ở hướng Đông. Khi bạn xem xét, giả sử [trong khi] quán tưởng, khi bạn chuyển tâm về hướng Đông, đó là [bây giờ] trung tâm. Vì vậy [những gì trước đây] là nguyên lý, vị bổn tôn chủ, nhà vua, không còn là vua nữa. Đây chính xác là những gì mật thừa đang cố gắng nói với bạn: rằng không có thức bậc.

Bởi vì thứ bậc là có trật tự. Một lần nữa hãy nhớ [điều] tôi đã nói với bạn [về việc cố gắng tạo ra trật tự khỏi hỗn loạn]. Trong thực tế, không có cái gọi là “chúng sinh cao hơn” hay “chúng sinh thấp hơn”. Đây là những gì mandala thực sự nên được truyền đạt. Nhưng hầu hết những người bình phàm không nghĩ như vậy. Thực tế thì ngược lại. Bây giờ chúng ta nghĩ về mandala như trong, “Ồ, đó là phần phía Đông của mandala, màu trắng. Đây là phần Nam của mandala, thường có màu vàng ”, v.v. Nhưng nếu bạn đi sâu hơn vào mandala, nó không thực sự như vậy.

Cả trong Phật giáo và Ấn Độ giáo, bạn sẽ thấy điều này rất nhiều. Ví dụ, như trong Ấn Độ giáo, bạn sẽ nghe những câu như “Shiva là người hùng mạnh nhất”, nhưng sau đó bạn cũng nghe một số câu chuyện khác [rằng] nếu không có Kali, Shiva chẳng là gì cả. Như vậy đó. Tất cả đều là những loại mâu thuẫn. Vị bổn tôn tùy tùng trở thành vị bổn tôn chính. Sau đó, chính trở thành tùy tùng của tùy tùng trước đó, v.v. Về cơ bản Đông, Tây, Nam, Bắc – tất cả những điều đó chỉ là bịa đặt. Không có cái gọi là Đông. Không có cái gọi là Tây. Đây là những gì được dạy trong mandala⁶. Tôi nghĩ có lẽ người bình thường có thể hiểu được điều này. Nếu không, đó là một [chủ đề] khá lớn.

---

Đại Nhật Như Lai

Đức Phật Đại Nhật Như Lai là một trong năm gia đình phật. Bây giờ, hãy giả sử tôi đang nói chuyện với bất kỳ Tom, Dick hoặc Harry nào, điều này rất khó. Nó không giống như thực sự có năm vị phật đang ngồi ở đâu đó. Về cơ bản, năm vị phật là năm nguyên tố, hay năm đối tượng của tâm thức là sắc, [thanh, hương, vị và xúc]. [Ví dụ,] sắc là đối tượng của nhãn thức. Âm thanh giống như âm nhạc [Ed: có nhạc nền đang phát] thường là Phật A Di Đà. Một lần nữa, nó thay đổi. Nhưng nói chung, Đức Phật Đại Nhật Như Lai luôn luôn là hình tướng. Vì vậy, bất cứ thứ gì có hình tướng, màu sắc, hình dạng – như tòa nhà này, những màu sắc này – tất cả đều là Đại Nhật Như Lai.

Điều này là giải thích tuyệt vời nhất trong một bài kinh nói về hình dạng và kích thước của Đại Nhật Như Lai. Đây là cách giải thích [điều đó]. Đức Phật Đại Nhật Như Lai là như thế này [DJKR ngồi thẳng]. Ngài đang ngồi đây, và trên tay ngài đặt một cái bát khất thực. Bên trên của chiếc bát khất thực là 25 bông hoa sen xếp chồng lên nhau. Và đếm từ trên xuống, bây giờ đây là điều mà tôi đã quên, một trong những bông hoa là một vũ trụ. Và trong vũ trụ này, có một hành tinh được gọi là hành tinh không sợ hãi, và là nơi chúng ta đang ở. Vì vậy, có rất nhiều câu chuyện diễn ra như vậy⁷.

Sau đó, giống như nhiều giáo lý Mật thừa, nói về Đức Phật Đại Nhật Như Lai to lớn như thư thế nào. Hãy tưởng tượng. Một bông sen là toàn thể vũ trụ, và một trong số chúng là thế giới của chúng ta. Và sau đó trong mỗi lỗ chân lông [của] cơ thể ngài là toàn bộ tập hợp đó (tức là vũ trụ với tất cả các hành tinh của nó). Và [bản kinh] nói về việc ngay cả khi đó, Đại Nhật Như Lai ban đầu vẫn không trở nên lớn hơn, để vừa với [tất cả các cõi Phật trong từng lỗ chân lông]. Và [tương tự như vậy] cõi Phật, toàn bộ tập hợp nằm bên trong [mỗi] lỗ chân lông của ngài, chúng không nhỏ, bé xíu, cố gắng vừa với một lỗ chân lông.

Bây giờ chúng ta đang nói về hình dạng, màu sắc, kích thước [đang] bị tước đoạt như thế nào. Quan niệm về kích thước, quan niệm về màu sắc, quan niệm về hình dạng thực sự đang làm bạn nghèo đi. Bạn đang mắc kẹt với những thứ như trắng, vàng, xanh lá cây, hình vuông, hình chữ nhật. [Trong khi Đại Nhật Như Lai] là vô hạn. Vì vậy, tôi nghĩ đó có lẽ là [cách giới thiệu] Đại Nhật Như Lai dễ nhất. Chính điều đó.

---

Thần chú Duyên khởi

Thần chú tôi đã niệm [trong khi thổi thủy tinh⁸] được gọi là Thần chú Duyên khởi⁹. Về cơ bản, trong Phật giáo quan điểm nền tảng là mọi thứ đều là duyên sinh. Không có gì đến ngẫu nhiên. Không có gì được tạo ra bởi một đấng sáng tạo toàn năng nào đó. Mọi thứ xuất hiện khi có nguyên nhân và điều kiện. Vì vậy, về cơ bản, điều rất quan trọng là phải nhận thức được nguyên nhân và điều kiện.

Do đó, bạn có thể “loay hoay tìm hiểu” các nguyên nhân và điều kiện, nếu bạn muốn. Có lẽ đó là cách nói trần tục nhất. Bạn cố gắng theo dõi, ý thức về nguyên nhân và điều kiện, để kết quả [của việc bạn loay hoay tìm kiếm] sẽ thuận lợi trong lúc sống, [và] cuối cùng kết quả sẽ là giải thoát cho chính bạn và những người khác.

Thần chú Duyên khởi này thực sự là một thần chú khá phổ biến mà bạn có thể tìm thấy trong truyền thống Nguyên thủy, cũng như trong truyền thống Đại thừa và hiển nhiên trong truyền thống Kim cương thừa. Tiếp theo Thần chú Duyên khởi, tôi cũng niệm ba lời tốt lành, mà do chính Đức Phật đã tuyên nói, nơi Đức Phật nói có ba điều này là nơi tốt lành nhất trên trái đất, đó là:

• (1) Một chúng sinh giác ngộ, thức tỉnh xuất hiện trên trái đất [này], nghĩa là Đức Phật đến.
• (2) Ngài đã dạy. Đó là giáo lý.
• (3) Có một cộng đồng sống giữ gìn giáo lý đó.

Đây là ba lời tốt lành rất phổ biến trong Kinh thừa và Mật thừa.

---